Bisitari maitea, ongi etorri Jesusen Bihotz Sakratuaren elizara. Jesusen Lagundiaren tenplua da, Egoitza izenez ezagutzen dena, hemen baitago Jesuiten Bizkaiko hiriburuko egoitza. Hiribilduaren bihotzean dago, Bilboko Zabalgunean, eta Bilbo garaikidearen arkitektura erlijiosoaren adibide nabarmenetako bat da.

Tenplua bisitatzen hasi aurretik, Bizkaian Lagundiaren historia kontatuko dizugu, baita Bilbon duen establezimendua ere. Nabarmentzekoa da Jesusen Lagundia Loiolako San Inaziok sortu zuela 1534an eta Paulo III.a Aita Santuak 1540an onartu zuela.

Fundazioa Bilbon lehentasunezkoa izan zen, nahiz eta garai hartan oraindik 8.000 biztanle baino gutxiagoko herri txiki bat izan.

Bilboko Jesuiten sorrerari buruzko lehen albistea oso goiztiarra izan zen. 1545. urtekoa da, eta San Inaziok Calahorrako gotzainarekin izan zuen gutunetan agertzen da, Bilbo elizbarruti horretakoa zelako. Gutun horretan, santuak hirira lagun batzuk bidaltzeko eskatzen zuen. Urte batzuk geroago, 1552an, San Francisco de Borjak, fundatzailearen lehen lankideetako batek, hiribildua bisitatu zuen, Konpainia Bilbon ezartzeko hainbat gestio egiteko. Hala ere, hainbat arrazoi zirela medio, 1604ko azaroaren 15era arte ez zen gertatu, Domingo de Gorgolla bilbotar aberats eta Toledoko artzapezpikuaren maiordomoak 1500 dukateko urteko errenta bideratu baitzuen bere jaioterrian “Jesusen Lagundiak” zuzendutako ikastetxe bat sortzeko. Ilusio, lan eta hazkunde urteak izan ziren, harik eta 1767an, Karlos III.aren aginduz, Jesusen Lagundia Espainiatik kanporatu zuten, Bilbo eta bere proiektu guztiak bertan behera utziz. Horregatik, gaur egun, Lagundiaren San Andres ikastetxe zaharrean Euskal Museoa dago, eta ikasleen antzinako kaperan, berriz, Joan Santuen parrokia, jesuiten xehetasun ugari dituena.

1880an, 113 urtez kanpoan egon ondoren, Lagundia Bilboko hiribildura itzuli zen Santiago plazatxoko pisu xume batean bizitzera, Bilboko Katedralaren aurrean, 1888an Aiala kaleko egoitza berrira lekualdatu zuten arte. Aldi berean, orain bisitatzen duzun eliza eraikitzen hasi ziren. 1890eko irailaren 8an inauguratu zen, Ama Birjinaren Jaiotzaren egunean, Gotzaina buru zuen meza ospetsu batekin.

Tenplua fededunen ekarpen ugariei esker eraiki zen; Jesusen Bihotz Sakratuarenganako maitasunaren eta debozioaren testigantza direnak, eta Lagundiak Bilbon egindako lan goresgarria aitortzen dutenak.

Eliza Jose Maria Basterrak proiektatu zuen, eta estilo neogotikoari jarraiki egin zen; oso gustukoa zen garai hartan. Bilboko arkitekto emankor honen diseinuak Parisko Sainte Chapelleren eragina du. Gainera, britainiar inspirazioko eragin arkitektonikoa ere ikus daiteke, bai fatxada nagusian bai kanpoalde osoan, adreiluaren eta harri zuriaren konbinazioarekin kontraste deigarria sortzen duena.

Arte eta historia zertzelada batzuen ondoren, tenpluaren atalasea zeharkatu dezakezu, oraindik egin ez baduzu, eta horrela bisita hasi. Erdiko korridoretik aurrera joan, tenpluaren burualderantz, eta ikusi barrualde deigarria eta alboko kaperetan dauden erretaula eta tailuak. Beharrezkoa bada, hurbildu kaperetara, xehetasunez ikusteko.
Ikus dezakezunez, hiru nabeko eraikin exentua da, eta erdikoa da handiena. Espazioa sei zatitan banatuta dago, zutabe polikromatuen kopuru berarekin, berdeen, granateen eta urre-koloreen konbinazio originalarekin, eta lore- eta geometria-motiboekin apainduta daude.
Bestalde, nabeen estalkiek polikromia ezberdina dute. Erdiko nabeko ganga zeru-urdina da, eta zabaltasuna ematen dio espazio sakratuari; alboko gangak, berriz, izar-berde berezi batez koloreztatuta daude.

Eskuineko edo Epistolaren nabearen lehenengo kaperan, Jesuiten sortzailea eta Bizkaiko patroia den Loiolako San Inazioren erretaula dago. Tamaina naturaleko tailua zutik dago, burua tente eta horizontera begira. Eskuineko eskuarekin, gorputza inguratzen dion urrezko bandera baten adarrari eusten dio; ezkerreko eskuan, berriz, Lagundiaren “Konstituzioak” edo “Ariketa Espiritualak” izan daitekeen liburu bat darama. Multzoaren behealdean, erliebe batek santuaren heriotza erakusten digu, Erroman 1556ko uztailaren 31n, 65 urte zituela. Bere gorpuzkiak, Jesusen Lagundiaren eliza ama den “Il Gesù” elizan daude.

Aldameneko kaperan, Francisco de Garate Aranguren Dohatsuaren irudia dago. “Garate Anaia”, ezaguna denez, 1857an jaio zen Azpeitian, San Ignazio bezala.
1888an azken botoak eman ondoren, Garate Anaia Deustuko Unibertsitatera bidali zuten atezain izateko. 41 urtez egon zen kargu horretan, 1929an hil zen arte. Apaltasunaren, xalotasunaren eta fintasunaren adibide izan zen, eta santutasun ospe handia utzi zuen. Horregatik, Joan Paulo II.ak beatifikatu egin zuen 1985eko urriaren 6an.

“Nik ahal dudana egiten dut, gainerakoa Jaunak egiten du, dena ahal duenak”

Francisco Garate Dohatsua

Jarraian, Jesus Gurutziltzatuaren Bihotz Sakratuaren tailu bikaina dago. Ricardo Iñurria eskultore bizkaitar ospetsuaren obra hau 1950. urtearen inguruan egin zen, Aita Andres Aristegi SJ jaunak eskatuta. Duela gutxi, 2024ko apirilean, Bihotz Sakratuaren Ongintzako Erakundeak eman zuen tailua.

Mundu katoliko osoan ohikoa da Gurutziltzatua gurtzea. Herriak badaki bere Fedea gurutze batean ainguratuta dagoela eta, bertan, Jesusek bekatutik eta heriotzatik libratu gintuela guregatik bizia emanez.

Kontrako nabean, Sortzez Garbiaren tailua ikus dezakezu. Herri-debozio handiko irudi xumea da.

Ziur aski, ikusi dituzu GURUTZE-BIDEko 14 egonaldien erliebeak, alboko hormetan banatuta. Askotan, badirudi Jesusi bere Pasio eta Heriotzan laguntzea hilobian amaitzen dela, ahaztuz hirugarren egunean Kristo berpiztu zela eta gure artean bizirik dagoela betirako. VIA LUCIS

Burualdera iristen zara eta, bere absidean, erretaula nagusia dago. Alboetan, antzeko estiloko bi erretaula. Zure ezkerreko erretaulan, Ebanjelioaren nabearen burualdean, Kalbarioaren irudikapena ikus dezakezu, bere ohiko konposizio ikonografikoarekin: gurutziltzatutako Kristoa Ama Birjinak laguntzen du, bere semeari begira, eta San Joanek, dizipulu maitatua, eskuak bularraren gainean pausatzen ditu, bere atsekabea erakusteko Jauna hilda ikustean.

“Izan ere, Jainkoak hain maite izan zuen mundua, non bere Seme bakarra eman baitzion, harengan sinesten duenik inor gal ez dadin, baizik betiko bizia izan dezan”

Joan 3, 16

Multzoa bi santu jesuiten irudiekin osatzen da. Eskuinean, San Frantzisko Xabierkoa, Lagundia sortu zuten zazpi gizonen taldeko kidea. “Misioen historiako erraldoia” deitzen zaio, eta misioen patronatu unibertsala Lisieuxeko Santa Teresarekin partekatzen du. Santu nafarrak bere bihotz sutsua erakusten digu, bere indar espiritualaren eta bere indar ebanjelizatzailearen seinale. Lagundia ofizialki onartu aurretik, ekialdera bidali zuten Ebanjelioa iragartzera, Indiara iritsi zen eta, ondoren, Japoniara eta Txinara. 46 urte zituela hil zen, eta inspirazio iturri izan da bere eredua jarraitu zuten eta Jesusen Lagundian sartu ziren pertsona askorentzat, Berri Ona urrutiko lurretara eramateko.

Ezkerrean, Borjako San Frantziskoren tailua dago, burezur bat esku artean duena. Erregetzaren ondorengoa, Gandiako dukea, gobernadorea, erregeordea eta Karlos V.a enperadorearen aholkularia. Isabel Portugaleko Enperatrizaren heriotzak zirrara handia eragin zion, egun hori bere konbertsioarena bezala gogoratuz. Urte batzuk geroago, emaztea hil zenean, bere botere, aberastasun eta pribilegio izugarriari uko egin zion Jesusen Lagundian sartzeko. Ondoren, III. prepositu orokor izendatu zuten. Frantziskok ez zuen bere burua engainatu eta ezer ez zela jakinik, Jesukristorengan fidatu zen dena.

“Zin dagit, halaber, ez diodala sekula gehiago zerbitzatuko hil ahal zaidan jaun bati”

Borjako San Frantzisko

Beste aldeko nabearen burualdean, Familia Santuaren erretaula dago. Birjina Mariak eta San Josek Jesus Haurrari laguntzen diote. Jesus Haurrak besoa altxatzen du eta goian dagoen bere Aitarengana begiratzen du. Multzoa ezkerretik eskuinera osatzen dute bi jesuita santu gazteren irudiek: San Luis Gonzaga eta Kostkako San Estanislao.

Luis Gonzagak, goi noblezia italiarreko familia bateko kide zenak, bere anaiaren alde uko egin zion seme nagusi gisa zegokion printzerriari. Lurreko edozein lokarritik askatu ondoren, Jesusen Lagundian sartu zen Probidentziaren jainkozko planari ekiteko. 23 urte zituela hil zen, 1591n Erroma eraso zuen izurrite larrian gaixo kutsakorrei laguntzean. Bizitzaren babeslea eta gazteriaren zaindaria da.

Kostkako Estanislao Jesus Haurra besoetan duen santu bakarrenetakoa da. Poloniatik Erromara 500 kilometro baino gehiago egin ondoren, nobizio gisa onartu zuten, baina nobiziotzan bederatzi hilabete baino ez ziren izan, 17 urte zituela hil baitzen. Hala ere, benetako santutasun eredua izan zen.

Elizaren burualdeko aldare nagusira iritsiko gara. Tenplu kristauetan ohikoa denez, ekialdera begira dago, eguzkia, Kristoren sinboloa, ekialdetik sortzen baita. Kristok argitzen gaitu eta bizia ematen digu.

Mariaren Bihotz Garbiaren eta bere senar San Joseren, Jesus Haurra eskuetan duena, irudiak Jesusen Bihotz Sakratuaren alboetan daude, haren izenari eskainita baitago tenplua.

Erretaula erakargarriaren behealdean, Jaunaren Presentzia Eukaristikoa Sagrarioan, tenpluko altxorrik handiena oharkabean joaten da. Kristo biziak salbatu eta berrerosi egin gaitu, dohain oparitu digu betiko bizitza, eta beti dago gure ondoan.

Amaitzera doa elizako bisita, zeinetan uztartu baititugu artea eta fedea. Bisita atsegina gertatu izana opa dizugu. Elizatik irten aurretik, gonbita egin nahi dizugu zure baitara biltzeko eta otoitzerako tartetxo bat har dezazun, eta Sagrarioaren aurrean Jainkoa gurtu eta loriatzeko. Horretarako, eskuragarri dituzu hainbat otoitz, une honetan lagungarri izan daitezkeenak, baita erretaulen Santuen bizitzan sakontzeko estekak ere.

“Gure salbamena Kristoren odolaren oparia da, Jainkoaren dohain eta guganako baldintzarik gabeko maitasunaren dohaina delako”

LAGUNDU

“Hiru gauza ditugu oraindanik, iraunkor direnak: sinesmena, itxaropena eta maitasuna; baina hiruretan handiena MAITASUNA da.”

(1. Kor. 13, 13)

Asko ahal baduzu, asko. Gutxi ahal baduzu, gutxi. Ezin baduzu ezer, ezer ez.

TENPLUTIK IRTETEAN, EGIZU ZURE DOHAINA. JAINKOAK BEDEINKA ZAITZALA!

Hartu, Jauna

Hartu, Jauna,
nire askatasun osoa,
nire oroimen, nire adimen
eta nire nahimen osoa.

Zuk eman didazu; zuri, Jauna,
bihurtzen dizut.

Dena zurea da,
egizu osoro nahi duzuna.

Eman niri zure maitasun eta grazia,
hori nahikoa dut eta.

San Inazio

Kristoren arima

Kristoren arima, santutu nazazu.
Kristoren gorputza, salba nazazu.
Kristoren odola, horditu nazazu.
Kristoren saihetseko ura, garbi nazazu.
Kristoren nekaldia, indartu nazazu.

O Jesus ona, entzun iezadazu
Zure zaurien barruan, ezkutatu nazazu.
Zugandik alde egiten, ez niri utzi.
Etsai gaiztoengandik, gorde nazazu.
Nire heriotz-orduan, deitu nazazu.

Eta Zugana joateko, agindu iezadazu.
Zure santuekin batean, Zu gora zaitzadan.
Gizaldiz gizaldi, beti sekuletan.
Amen.

San Inazio

Garate Anaiari

Bizitzaren eta maitasunaren Jainkoa, Francisco Garate Anaia dohatsuaren bertute miresgarrien bidez erakutsi zenigun zein zoriontsua den zuen begiei apaltasunean, obedientzian eta lanean ezkutatutako bizitza: loriatu ezazue zuen jopua Elizaren aurrean, eta eman iezaguzu eskatzen dizuegun grazia zuen arteko lagapenagatik zuen aintza eta gure arimen onerako. Amen.

Maitemindu zaitez!

Maitemindu zaitez!
Ez dago Jainkoa aurkitzea baino ezer praktikoagorik.
Hau da, erabat eta atzera begiratu gabe maitemintzea.
Imajinazioa ere kentzen dizun zerbaitez,
goitik behera eragingo dizun zerbaitez maitemintzea.
Goizez zerk altxaraziko zaituen erabakiko du,
zure ilunabarrekin egingo duzuna,
asteburuak nola igaroko dituzun,
zer irakurriko duzun,
nor ezagutu zer hautsiko dizun bihotza
eta zerk harrituko zaituen poztasun eta ezker onez.
Maitemindu zaitez, maiteminduta iraun,
eta horrexek erabakiko du guztia.

Aita Arrupe SJ